Osnovni cilj bloga jeste da ukaže na značaj i važnost pregleda literature kod bilo kog istraživanja, posebno akademskog. Iščitavanje i pregled literature je važan u obe faze, pre odabira teze i posebno nakon odluke i odabira istraživanja ili teze. U prvom slučaju, pre odabira naslova ili teze, važno je da vidite da li postoje relevantna i validna istraživanja, teorije i koncepti na koje možete da se ,,naslonite” tokom istraživanja i definisanja naučno-istraživačkih metodologija. Kad se odlučite i odaberete naslov ili tezu istraživanja, pregled literature je veoma važan i obavezan je deo. Značaj pregleda literature (literature review) određen je i obimom završnog akademskog rada, koji približno iznosi oko 40 posto od ukpnog teksta rada ili teze.
- Osnovna svrha i ciljevi pregleda literature
Kritički pregled literature treba da ,,pokrije” i odgovori na relevantna i validna pitanja koja se odnose na izabranu oblast istraživanja, teorijske koncepte, praktične i akademske probleme, posebno na dotadašnje pristupe i metode istraživanja. Ukratko, u pregledu literature treba da odgovorite i ,,pokrijete” sledeće:
- definišete osnovne pojmove, definicije, značaj i međusobne relacije za sve relevantne i validne teme i oblasti Vašeg istraživanja;
- pronađete i utvrdite relevantne i validne informacije koje već postoje u Vašoj oblasti istraživanja;
- identifikujete i utvrdite da li i u kojoj meri postoji gap u postojećoj literaturi;
- identifikujete univerzitete, fakultete, škole i ostale institucije, istraživačke i industrijske centre koji se bave i već rade u Vašoj oblasti istraživanja;
- identifikujete vrhunske akademske profesionalne radnike koji rade i objavljuju radove u Vašoj oblasti;
- identifikujete svetski priznate akademske časopise i žurnale iz Vaše oblasti istraživanja;
- identifikujete i istražite osnovne metodologije istraživanja i istraživačke tehnike;
- identifikujete i prepoznate osnovne ideje, zaključke i teorijske koncepte, kao i da definišete razlike i sličnosti;
- definišete i odredite kontekst, odrednice i okvire Vašeg istraživanja;
- ukažete i eksplicitno pokažete i objasnite relacije između prethodnih studija istraživanja;
- definišete svrhu, ciljeve ili hipoteze i opravdanost Vaših istraživanja; i na kraju,
- prepoznate i precizno definišete etičke i moralne standarde koji su opšeprihvaćeni i definisani u Vašoj oblasti istraživanja.
Kao što vidite, pregled literature je osnovni i gotovo najvažniji deo koji prethodi gotovo svemu što će biti predemt i sadržaj Vaših istraživanja. Osnovna svrha, ciljevi, hipoteze, istraživačka pitanja, te metodologija istraživanja treba da proizilaze iz kritičkog pregleda literature.
2. Tipovi i vrste pregleda literature
Postoji mnogo tipova, vrsta i pristupa pregledu literature. Dole navedene i ukratko objašnjenje vrste pregleda literature najčešće se primenjuju u poslovnim i studijama menadžmenta.
- Narativni pristup je prilično obiman i širok pristup jer uključuje prikupljanje, analizu i evaluaciju, kao i kritički pristup uz sažimanje članaka preuzetih iz refrentnih udžbenika i časopisa o određenoj temi. Pristup se najčešće koristi kada se želi da se prikaže opšti pregled određene obalsti i da se identifikuju praznine u analiziranoj literaturi. Narativni pregled nastoji da donese zaključke o odabranoj temi uz identifikovanje praznina ili nedoslednosti u određenoj oblasti znanja. Da bi se dobro uradio narativni pristup, treba da se ima veoma efektno definisano i fokusirano istraživačko pitanje.
- Sistematski pregled literature zahteva rigorozniji i dobro definisan pristup u odnosu na većinu drugih vrsta pregleda literature. Sistematski pregled literature je opsežan i detaljno opisuje vremenski okvir u kojem je literatura odabrana. Sistematski pregled literature može se podeliti u dve kategorije: meta-analiza i meta-sinteza. Kada se koristi meta-analiza, onda se uzimaju u obzir nalazi iz nekoliko studija na istu temu. Tokom te analize koriste se standardizovane statističke procedure. U meta-analizima nastoji se da se identifikuju šabloni, uzroci i relacije da bi se otkrili i definisali relevantni i validni zaključci. Tokom izrade meta-analize koristi se deduktivni istraživački pristup.
Meta-sinteza, s druge strane, obično ne koristi statističke tehnike. Ta tehnika integriše, procenjuje i tumači nalaze više kvalitativnih istraživačkih studija. Pregled literature u meta-sintezama obično koristi induktivni istraživački pristup.
- Argumentativni pregled literature, kako mu naziv govori, selektivno ispituje oblast kako bi potkrepio ili opovrgao argument, odnosno, duboko ugrađenu pretpostavku ili filozofski problem koji je već uspostavljen u literaturi. Treba napomenuti da je potencijalna pristrasnosti veliki nedostatak koji se najčešće povezuje sa argumentovanim pregledom literature.
- Integrativni pregled literature pregleda, kritikuje i sintetizuje sekundarne podatke o istraživačkoj temi na integrativan način tako da se stvaraju novi okviri i perspektive na tu oblast ili temu. Ukoliko Vaše istraživanje ne uključuje primarno prikupljanje podataka i analizu podataka, tada će Vam korišćenje integrativnog pregleda literature biti jedina opcija.
- Teorijski pregled literature se obično fokusira na skup teorija koji se akumulirao u vezi s pitanjem, konceptom, teorijom ili fenomenima. Recenzije teorijske literature igraju instrumentalnu ulogu u utvrđivanju postojećih teorija, odnosima među njima, u kojoj su meri postojeće teorije istražene i u razvoju novih hipoteza koje treba ispitati.
U svakom slučaju, u obrazloženju i izboru odgovarajuće metodologije, pa u vezi s tim, i odabora tipa pregleda literature treba da se navedu razlozi, logika i koherentnost s metodologijom rada, projekta ili teze. Izbor određene vrste pregleda literature trebao bi da se zasniva na Vašem području istraživanja, istraživačkom problemu i metodama istraživanja. Pogledajte više na Types of Literature Review, dostupno na: https://research-methodology.net/research-methodology/types-literature-review/ [Accessed, 21 May 2021].
3. Kako i na koji način koristiti teorije i koncepte u istraživanjima?
Pregled teorije i prepoznavanje osnovnih, relevantnih i validnih teorija i kocepata, treba da Vam daju osnovne odgovore na sva pitanja koja želite da istražujete. Kao što možete vidite na slici koja sledi, tokom pregleda literature treba da identifikujete i prepoznate osnovne teorije i da tokom toga date odgovore na sva važna pitanja, koja se odnose na:
Istraživačka pitanja – Šta ću da istražujem?
Emprijska istraživanja – Koja su ranija istraživanja na ovom području ili oblasti?
Teorije – Koje su postojeće ideje i koncepti osnova mog istraživanja?
Dokazi i evidencije – Koji podaci, fakti i činjenice su mi potrebni da odgovorim na pitanja? i
Istraživačke metode – Kako generisati i analizirati dobijene podatke?
Izvor: Crative commons, Ajit’s Voice, dostupno na: www.Facebook.com/AjiVoice.
Prethodno navedeni pristup će Vam omogućiti da u potpunosti ispunite očekivanja modela za izradu naučnih radova i originalnih istraživanja, koji možete da pročitate na veb-stranici http://www.miodragivanovic.com/model-izrade-naucnih-radova-i-originalna-istrazivanja/ [Accessed, 28 Septembra 2021], posebno da ispunite očekivanja i kriuterijume za ocenjivanje Vašeg rada.
Zaključak
Pregled literature je važan, relevantan i validan deo izrade teze. Obično se piše u drugom poglavlju i na početku rada. Pregledom literature počinju i završavaju se sve dobre teze. Na osnovu pregleda literature definišu se sva relevantna i validna pitanja, posebno svrha, cilj, metodologija istraživanja, istraživačka pitanja i/ili hipoteze. Na kraju, kod dobijenih istraživanja, analize i evaluacije treba da se pokaže i demonstrira najvažniji kriterijum uspešnih i dobroih teza, kriterijum i veština sintetizovanja. Odnosno, da se pregled literature i osnovni prikazi, zaključci i analize, povežu i posmatrju s dobijenim rezultatima kvantitativnih, kvalitativnih ili mešovitih istraživanja. Obim pregleda literaure je oko 40 posto od ukupnog teksta teze, koji obično iznosi između 80.000 i 100. 000 +/- 10 posto reči u Microsoft Word dokumentu.
Reference:
- Types of Literature Review, available at https://research-methodology.net/research-methodology/types-literature-review/ [Accessed, 21 May 2021];
- Modela za izradu naučnih radova i originalnih istraživanja, available at http://www.miodragivanovic.com/model-izrade-naucnih-radova-i-originalna-istrazivanja/ [Accessed, 28 Septembra 2021]
- Literature reviews, available at https://guides.library.uq.edu.au/research-techniques/literature-reviews [Accessed, 21 May 2021]
- Literature Reviews: Methods and Applications, available at https://www.cambridge.org/core/journals/prehospital-and-disaster-medicine/article/literature-reviews-methods-and-applications/70581E0B68B491693E8360DE39E0D6E4 [Accessed, 20 Maja 2021]
- Wrestling an elephant into a cupboard: how to write a PhD literature review in nine easy steps, available at https://www.thephdproofreaders.com/structuring-a-thesis/wrestling-an-elephant-into-a-cupboard-how-to-conduct-and-write-a-literature-review-in-nine-easy-steps/ [Accessed, 20 Maja 2021]
- The literature review, available at https://www.math.montana.edu/jobo/phdprep/documents/phd6.pdf [Accessed, 28 September 2021]
- Guide to writing a literature review for doctoral studies. Wolverhampton University, available at https://www.wlv.ac.uk/lib/media/departments/lis/skills/study-guides/LS131-Writing-a-Literature-Review-for-Doctoral-Students.pdf [Accessed, 28 September 2021]
Prof. dr Miodrag S. Ivanović
Leave a Reply