Referentni stilovi, citiranje, razlike između refernci i bibliografije

• Author
• Recent Posts

Follow me

Miodrag Ivanovic

Follow me

Latest posts by Miodrag Ivanovic (see all)

• Why I Was and Remain a Yugoslav - June 2, 2025
• Analysis and evaluation of the final version of the PhD text – The most importan questions - July 16, 2024
• Leadership andself – assessment: how to find the best way to improve yourself? - February 29, 2024

Cilj ovog bloga jeste da se ukaže na važnost korišćenja refrentnih modela u naučno-istraživačkom i profesionalnom radu. Ukazaćemo na mnoštvo različitih stilova i modela koji se koriste u različitim oblastima naučnih istraživanja.

Etički i moralni standardi, principi i ponašanja istraživača su veoma važni u naučno-istraživačkom i profesionalnom radu i ponašanju. Sastvani su deo akademske prakse i rada u profesionalnim organizacijama, odnosno stav, praksa i ponašanje da se prepozna i precizno navedu radovi drugih autora i istraživača koje koristite u svom radu. Korišćenje i oslonac na radove drugih autora je deo priznate i opšteprihvaćene naučne prakse. Proučavanje i iščitavanje radova drugih autora je važan deo izrade naučnih i istraživačkih radova, koji se najviše manifestuje u obaveznom delu svih akademskih radova, tj. pregledu literature.

1. Korišćenje refrentnih modela, akademski i profesionalni razlozi

Tokom procesa korišćenja i pozivanja na literaturu postoje tri uobičajena načina: citiranje, prafraziranje i rezimiranje. Svaki od tih načina podrazumeva striktno i obavezno prepoznavanje individualnih doprinosa, precizno navođenje i korišćenje odgovarajućeg referentnog modela. Svrha tog procesa jeste da se izbegne prisvajanje i prihvatenje tuđeg rada bez prepoznavanja, poštovanja i odavanja priznanja radu autora preciznim navođenjem izvora podataka.

Reference su važne, a razlozi su sledeći:

1. Vaš rad mora da počiva na evidentnim dokazima koji se zasnivaju na diskusiji i argumentima akademskih teorija i istraživanja, pa i radovima koji se bave praktičnim rešavanjima problema u industriji i društvu,
2. Vaš rad treba da pokaže koje su ideje Vaše, šta ste usvojili od drugih, posebno, šta su i koje ideje prihvaćene od drugih autora,
3. Vaš mentor mora da budu u stanju da proveri Vaše izvore, kako i na koji način ste ih koristili, posebno kako ste potkrepili i podržali Vaše tvrdnje,
4. Vaš mentor treba da utvrdi da li ste pročitali, razumeli relevantne, validne i najnovije trendove u oblasti kojom se bavite, kao i sam proces razvijanja sopstvenih ideja, ciljeva i metodologije istraživanja,
5. Drugi čitaoci bi možda želeli da pronađu i pročitaju neke od izvora koje ste Vi koristili,
6. Ukoliko prikrivate preuzimanje bez prepoznavanja i navođenja korišćenih izvora, onda se lako možete naći u poziciji da budete suočeni s idejom krađe i plagijatorstva.

Bez obzira koji refrentni model koristite za svoje radove (knjige, časopise, projekte, online materijale, video i druge izvore) treba da imate odgovor na sledeća pitanja: (1) ko je autor? (2) kako se rad zove? 3) kada je rad napisan?, i (4) gde se može pronaći?

Preuzimanje i korišćenje radova drugih autora, posebno pod navodnicima, ima i svoje dozvoljene granice. Taj procenat varira od univerziteta do univerziteta i postoje razlike u pristupu za različite naslove, oblasti, tipove i metodologiju istraživanja. Procenat preuzimanja ne bi trebao da bude veći od 20% do 25% krajnjeg obim rada ili disertacije. Prepoznatljivost i procenat preuzetih delova se utvrđuje softverskih paketima, kao što je Turnitin.

Jedan od mogućih načina smanjenja i kontrole korišćenja izvora od drugih autora je pristup, koji je poznat kao ,,parafraziranje”. Odnosno, tim pristupom treba da pokušate da preuzete ideje i informacije prepričate na svoj i originalan način koristeći najmanje 90% sopstvenih reči, strukture rečenice i stila. Drugi način, obazrive kontrole korišćenja drugih izvora je citiranje. Citiranje i navođenje reči drugog autora treba koristiti pažljivo, štedljivo, izborom suštinskih ideja i fakata.

Na kraju rada, obavezno se moraju navesti (1) lista refrenci i (2) lista bibliografskih jedinica. Lista referenci i lista bibliografskih jedinica nisu jedno te isto. Lista referenci formira se na osnovu svih izvora koje ste zaista koristili i citirali u svom radu. Listu bibliografskih jedinica čine sve knjige i drugi izvori informacija koje ste iščitavali, pregledali, prelistavali i koristili ali ih niste eksplicitno navodili i citirali u svom radu. Važno je da u navođenju bibliografksih jedinica navedete relevantne, validne i materijale koji imaju izuzetnu naučnu vrednost, pružaju korisne informacije i podstiču budaća istraživanja i proširivanje znanja.

2. Lista osnovnih referentnih modela i uputstva za njihovu primenu i korišćenje

Referentni modeli (stilovi) na linkovima koji slede su na engleskom jeziku. Svaki od stilova treba pravopisno biti prilagođen jeziku na kome pišete rad, disertaciju, projekat.

1. AMS/LMS referencing style. American Mathematical Society & London Mathematical society, dostupno na: https://subjectguides.york.ac.uk/referencing-style-guides/ams-lms [Pristupljeno: 13. februara 2022.]
2. The Oxford Standard for Citation of Legal Authorities (OSCOLA) was developed at Oxford University and is widely used by law schools and publishers to acknowledge source information. OSCOLA referencing style, dostupno na: https://subjectguides.york.ac.uk/referencing-style-guides/oscola [Pristupljeno: 11. maja 2022.]
3. The American Psychological Association (APA) style is used in psychology, health, and the social sciences. This guide is gradually being updated to APA Style 7th edition. We’ve noted where the section is updated but otherwise assume the guidance is for APA 6th. Check your department requirements for which version to use. APA – Referencing Guide, dostupno na: https://libguides.murdoch.edu.au/APA/social_media [Pristupljeno: 13. februara 2022.] ili https://subjectguides.york.ac.uk/referencing-style-guides/apa [Pristupljeno: 11. maja 2022.]
4. The Modern Languages Association of America (MLA) style used for acknowledging source materials in humanities subjects. This guide is based on the MLA 8th Edition – see below for the major differences between the 7th and 8th editions. MLA Style, dostupno na: https://owll.massey.ac.nz/referencing/mla-style.php [Pristupljeno: 13. februara 2022.] ili https://subjectguides.york.ac.uk/referencing-style-guides/mla [Pristupljeno: 11. maja 2022.]
5. MHRA referencing style. Used by: Theatre, Film, Television, and Interactive Media (along with others). The MHRA referencing style is set by the Modern Humanities Research Association. This guide is based on the 3rd edition of the MHRA style guide. MHRA referencing style, dostupno na: https://subjectguides.york.ac.uk/referencing-style-guides/mhra [Pristupljeno: 11. maja 2022.]
6. Chicago referencing style. Used by: English (also use MLA), History, History of Art, Music (please note Music references should use single quotation marks in place of double). The Chicago style originates from the University of Chicago and is used in humanities subjects. This guide is based on The Chicago Manual of Style (16th ed.) Chicago-Style Citation Quick Guide, dostupno na: https://www.chicagomanualofstyle.org/tools_citationguide.html [Pristupljeno: 13. februara 2022.] ili https://subjectguides.york.ac.uk/referencing-style-guides/chicago [Pristupljeno: 11. maja 2022.]
7. Harvard referencing style. Used by: Archaeology, Biochemistry (as well as Vancouver), Biology (as well as Vancouver), Economics, Environment, Health Sciences, HYMS (as well as Vancouver), Management, Philosophy (as well as MLA), Politics, Sociology, Social Policy and Social Work, Theatre, Film, Television, and Interactive Media (as well as MHRA). The Harvard style originated at Harvard University. It’s been adapted by individual institutions, and there is no set manual or formatting rules, so it is extremely important to check and follow your department’s specific regulations. Harvard referencing style, dostupno na: https://subjectguides.york.ac.uk/referencing-style-guides/harvard [Pristupljeno: 11. maja 2022.] ili https://www.herts.ac.uk/__data/assets/pdf_file/0008/74870/SoE-Referencing-Guide.pdf [Pristupljeno: 11. maja 2022.] https://www.herts.ac.uk/__data/assets/pdf_file/0008/74870/SoE-Referencing-Guide.pdf [Pristupljeno: 11. maja 2022.]
8. IEEE referencing style. Used by: Computer Science, Electronic Engineering. The IEEE referencing style is specified by the Institute of Electrical and Electronics Engineers and is used widely in electronics and related disciplines. Make sure to check your departments’ specific guidance for any preferred formats. IEEE referencing style, dostupno na: https://subjectguides.york.ac.uk/referencing-style-guides/ieee [Pristupljeno: 11. maja 2022.]
9. Vancouver referencing style. Used by: Biochemistry (as well as Harvard), Biology (as well as Harvard), Hull York Medical School (as well as Harvard). Vancouver Referencing | A Quick Guide & Examples, dostupno na: https://www.scribbr.co.uk/referencing/vancouver-style/ [Accessed: 13 February 2022] ili https://subjectguides.york.ac.uk/referencing-style-guides/vancouver [Pristupljeno: 11. maja 2022.]
10. The Footnote / Bibliography Referencing System, dostupno na: https://www.student.unsw.edu.au/footnote-bibliography-or-oxford-referencing-system [Pristupljeno: 13. februara 2022.]

The American Medical Association (AMA) style:

1.  AMA: Public Health: AMA Citation Help, dostupno na: https://guides.lib.purdue.edu/c.php?g=683613&p=4832375 [Accessed: 11 May 2022]
2. Cite A Report in AMA style, available at https://www.citethisforme.com/citation-generator/ama/how-to-cite-report [Accessed: 11 May 2022]
3. AMA Style (11th ed): Citing Your Sources. USC Libraries. Research Guides, dostupno na: https://libguides.usc.edu/c.php?g=1029472&p=8076397 [Pristupljeno: 11. maja 2022.]

Oxford University Guide and glossaries

1. Oxford Referencing: Getting started with Oxford referencing, dostupno na: https://libraryguides.vu.edu.au/oxford-referencing/getting-started-with-oxford-referencing#:~:text=What%20is%20the%20Oxford%20style,you%20cite%20an%20author’s%20work. [Pristupljeno: 11. maja 2022.]
2. University of Oxford Glossaries, dostupno na: https://www.ox.ac.uk/sites/files/oxford/media_wysiwyg/University%20of%20Oxford%20Glossaries.pdf [Pristupljeno: 11. maja 2022.]
3. University of Oxford Style Guide, dostupno na: https://www.ox.ac.uk/sites/files/oxford/media_wysiwyg/University%20of%20Oxford%20Style%20Guide.pdf [Pristupljeno: 11. maja 2022.]

Zaključak

 Nadamo se da ste mogli da sagledate važnost korišćenja refrentnih modela, naučnu rigoroznost njihovog korišćenja i striktnu primenu. Osnovni princip jeste da izaberete model spram Vaše naučne oblasti. Nije dozvoljeno mešanje i korišćenje različitih stilova.  Završni radovi, disertacije i projekti koji nisu primenili i ispoštovali principe i odrednice referentnih modela ne mogu da dobiju odobrenje i da se pristupi odbrani.

Prof. dr Miodrag S. IVANOVIĆ